Ayuk laa.. Belajar Bahasa Sabah kita ya ? ;D

Holla ! Assalamaualaikum !! ;)

          arini mood rajin nak update berkenaan bahasa ibunda aku, bahasa SABAH bah ! so, sesiapa yg kurg faham dgn entry kali ni, bole sms aku >> ML20 JOZAN ke 32888 ! hahaha.. promo.. promo.. ok, sbnarnya aku ni xjugak pandai sgt bhasa ku sndri ni sbb d ruma h mami n dady aku pkai bhasa bugis bah ! so kami ni kesian jugak, kalau bcakap bcampur la bhasa bugis, brunei, suluk, melayu ! jd ? ROJAK ! hahaha.. mcm ni laa.. demi prmintaan adikku AWAN NANO a.k.a AWAN KEPUL2 ni, aku buat jugak entry ni.. hahaha.. so, baca setrusnya.. >>>>

          saya sayang zizan, saya sayang zizan, saya sayang zizan, saya sayang zizan ! ok ! tamat ! selesai entry utk kali ini.. bye3x !! Zzzz ~ kroh3x ! haha..
>
>
>
>
alaaa.. gurau je pun, jgnla marah2x bah ! hahaha.. ok, lets get it started !amek mood serious !

          Bahasa Melayu Sabah ialah Bahasa Melayu yang ditutur oleh masyarakat di Sabah, Malaysia Timur. Bahasa Melayu Sabah mempunyai banyak persamaan dengan Bahasa Melayu Piawai, namun terdapat perbezaan dalam perkataan-perkataan tertentu, penggunaan perkataan, serta cara penyampaian. Perbezaan ini adalah hasil daripada pengaruh bahasa-bahasa tempatan (contohnya, Bahasa Kadazan, Bahasa Bajau , Bahasa Tausug dan Bahasa Murut) dan bahasa-bahasa negara jiran (Bahasa Melayu Brunei, Bahasa Tausug, Bahasa Tagalog dan Bahasa Indonesia. Sebagai contoh, Bahasa Melayu Sabah di kawasan Papar, Beaufort, Kuala Penyu, dan Sipitang banyak dipengaruhi oleh Bahasa Melayu Brunei manakala Bahasa Melayu Sabah di Pantai Timur Sabah (Sandakan, Lahad Datu, Tawau, dan Semporna) pula mendapat pengaruh daripada Bahasa Tausug, Bahasa Tagalog dan Bahasa Indonesia.

Perbendaharaan kata     Perbendaharaan kata Bahasa Melayu Sabah terdiri daripada perkataan yang digunakan dengan meluas di seluruh Sabah dan perkataan yang hanya digunakan di kawasan-kawasan yang tertentu (contohnya beg plastik dipanggil bahai di Sandakan dan kompek di Tawau):

Perbendaharaan kata umum

• aisbuk - peti sejuk
• akun - menyerah, setuju, mengaku
• ampai,taruk - letak
• ampai-ampai - pengsan, hilang kesedaran
• ampus - lelah, asma
• amput - bersetubuh/berzina
• antam - pukul
• bantut, pundan - pondan/mak nyah/bapok
• bangas - basi
• bengali - orang bangladesh
• berusil/burusil(jarang digunakan) - "berlari"(tetapi kebanyakan orang sabah mengunakan perkataan yang betul untuk berlari)
• bertagar - berkarat
• bida - buruk
• bikin - membuat
• bilang - cakap, berkata (Siapa bilang? - siapa cakap?)
• biut - senget, sesuatu yang tidak lurus
• bos, bus - bapa ('bos' digunakan secara meluas sebagai panggilan, contohnya: 'Hello bos' bermaksud 'Hello kawan/encik, saudara')
• bubut - kejar
• buyung, borot, tontolou(bahasa kadazandusun) - burung (alat kelamin lelaki, zakar)
• budu - bodoh
• busung - tulah/ketulahan
• buyuk - tipu (digunakan apabila seseorang bermain permainan secara menipu) contoh : buyuk bah ko ni! - main tipu lah awak ni!
• celana@selana - seluar
• celana katak@selana katak - seluar dalam
• cewek - awek, teman wanita
• cincai - tidak teratur/sambil lewa Jangan ko cincai bah buat kerja!
• cuik - pinggan kecil
• diorang/dorang/durang - mereka
• epol - epal
• garit - calar
• gerobak - kereta sorong
• hambat - pukul
• itu hari, tu hari - hari kelmarin dulu
• jap - tumbukan
• jap - sekejap
• jamban (jarang digunakan) - tandas
• jambu - jelita
• jangkar - sauh kapal
• jepit - kepit, sepit
• jerak - serik
• kepayas - buah betik
• karabau, krebau - kerbau
• karan - elektrik - mati karan = blackout, terputus bekalan elektrik
• kasi - beri
• kasi tau - beritahu
• kedapatan/ketahuan - diketahui orang (perbuatan/kelakuan/perangai)
• kemarin - semalam
• kemarin dulu - kelmarin, kelmarin dulu (dialek Pantai Timur)
• kencang, panas - marah
• keroyok - pukul ramai-ramai
• kumatus - tomato
• lilipan - lipan
• limpang - baring
• limpas - lepas (masa), lalu, atau lintas (seberang), tumpang lalu
• lugai-lugai - tak tentu arah
• mengkali - barangkali
• mama - ibu (biasa digunakan)
• mem, meh - ibu
• mengancak - "onani"
• miring - "senget"
• endak/indak - tidak
• ngam - sesuai , muat
• ngam-ngam(1) - cukup-cukup
• ngam-ngam(2) - kebetulan
• panci(jarang digunakan) - periuk
• palui - bodoh
• pancut/poncit - pancit
• pantat - punggung/bontot
• pandai / tau- tahu contoh : ko pandai main gitar kah? - Awak tahu bermain gitar kah?
• ping - minuman sejuk ditambah ais
• piring - pinggan
• pistak - seluar dalam
• pukitai - pukimak
• pukindet, pukimbet - sial, jahanam
• rambat - jala
• sandi - "teruk"
• sapi - lembu
• semalam - malam tadi
• semberana - diseksa/cuai
• sia/sa - saya, dia (bahasa suluk)
• sigup, rukuk - rokok
• sikang(jarang digunakan) - sudu
• sikul/skula - sekolah
• silaka/cilaka - celaka
• simpan - letak. Contoh: Ambil barang itu simpan sini (=letak di sini)
• siring - tepi
• siuk/siok - syok (bahasa percakapan), seronok
• sungkai - buka puasa
• tinguk - lihat, tengok
• toples - bekas Tupperware
• uina - Digunakan apabila marah pada seseorang (contoh: uina! bagus-bagus ko sana ar!)
• senduk - sudu (sebutan - "sen" (duit)- senduk)biasa diguna di pantai timur sabah

 

Penggunaan kata tambah -bah
Salah satu penggunaan kata yang membezakan Bahasa Melayu Sabah dengan Bahasa Melayu Piawai ialah kata tambah -bah yang sering diguna dalam percakapan. Kata tambah -bah mempunyai fungsi seperti berikut:
Kata penyudah untuk menguatkan ekspresi kata

• Iya bah. - Iya, lah.

Kata tambah pemula untuk memulakan percakapan. Ia boleh diganti dengan kata "saya mula bercakap" (bagaimanapun, penggunaan kata ini tidak diguna dalam Bahasa Melayu Piawai. Selalunya digunakan pada permulaan kata.

• Bah, pigi la kamu dulu - (Saya menjawab kamu) Pergilah kamu dahulu.

Ia juga memberi maksud sudah, atau penamat kata. Pengganti dalam bahasa Melayu ialah "Baiklah", atau "Begitulah".

• Bah. - Baiklah

Kata tambahan -bah adalah contoh jelas pengaruh bahasa Kadazandusun ke atas Bahasa Melayu Sabah.

Penggunaan "anu"
"anu" di dalam Bahasa Melayu piawai, bermaksud panggilan untuk orang ketiga. Biasanya perkataan ini digunakan untuk mengelakkan penggunaan nama sebenar. Contoh penggunaan Dia keluar sama si "anu" kemarin.. Bagaimanapun, perkataan "anu" dalam Bahasa Melayu Sabah mempunyai penggunaan yang luas.
Selain digunakan untuk merujuk kepada orang ketiga, "anu" juga digunakan untuk merujuk kepada barang. Contoh: "Kau sudah ambil itu anu?". Penggunaan anu biasanya merujuk kepada perkara yang diketahui oleh pembalas.
Pada kebiasaannya perkataan "anu" diguna untuk mengganti perkataan "apa" dalam Bahasa Melayu Piawai.
Besar kemungkinan perkataan "anu" berasal daripada Bahasa Tausug (Bahasa Suluk) dan Bahasa Tagalog. Dalam Bahasa Tausug (Bahasa Suluk) "unu" bermaksud "apa". Manakala dalam Bahasa Tagalog pula "ano" juga bermaksud "apa". Ini tidaklah menghairankan kerana sebahagian besar negeri Sabah pernah dikuasai oleh Kesultanan Sulu.
"Anu" juga membawa maksud atau aksi perbuatan. Kata ganti dalam Bahasa Melayu ialah "sudahkan" atau "buat".
Contoh: Macammana mau anu ni?. Jangan kasi anu tu!.

Penyampaian
Cara penyampaian Bahasa Melayu Sabah agak berbeza dengan Bahasa Melayu Piawai. Ini dapat diperhatikan dari segi sebutan bagi huruf vokal(a, e, i, o, u) dalam perkataan Bahasa Melayu Piawai.
Pertukaran 'f' kepada sebutan 'p' Huruf 'f' ditukarganti kepada sebutan huruf 'p' hanya perkataan-perkataan ini sahaja.

• paham - faham
• pilem - filem
• pikir - fikir
• piraun - firaun
• pitnah(jarang digunakan) - fitnah
• pungsi -fungsi

Pertukaran 'e' (seperti 'e' dalam "pemuda") kepada sebutan 'i'

• pigi - pergi
• pingsan - pengsan
• sijuk - sejuk
• bisuk - besok
• mimang - memang
• cilaka (silaka) - celaka
• pindik - pendek
• sinapang - senapang

Pertukaran 'e' (seperti 'e' dalam "pemuda") kepada sebutan 'a'

• paning - pening
• panat - letih, penat
• bali - beli
• karabau/krabau - kerbau
• tarap - terap (Sejenis buah yang terdapat di Sabah)
• tambirang - temberang

Pertukaran 'o' (seperti 'o' dalam "botak") kepada sebutan 'u'

• bula - bola
• bulih - boleh
• jungang - jongang
• urang - orang
• buduh - bodoh
• munyit - monyet
• tulak - tolak
• rusak - rosak
• kupi - kopi

Pertukaran 'c' kepada sebutan 's' Huruf 'c' sering ditukarganti kepada sebutan huruf 's' melibatkan hampir semua perkataan.
Pertukaran 'r' kepada sebutan 'l' Huruf 'r' sering ditukarganti kepada sebutan huruf 'l' seperti perkataan telur disebut 'tulul(tetapi perkataan ini sering digunakan oleh orang berbangsa suluk)'
Terdapat juga perkataan yang mengabaikan sama sekali sebutan huruf vokal.

Pertukaran 'c' kepada sebutan 's' Huruf 'c' sering ditukarganti kepada sebutan huruf 's' melibatkan hampir semua perkataan.
Pertukaran 'r' kepada sebutan 'l' Huruf 'r' sering ditukarganti kepada sebutan huruf 'l' seperti perkataan telur disebut 'tulul(tetapi perkataan ini sering digunakan oleh orang berbangsa suluk)'
Terdapat juga perkataan yang mengabaikan sama sekali sebutan huruf vokal.

• slipar - selipar
• krusi - kerusi
• triak - teriak'
• brani - berani
• tlepon/tlipun - telefon
• skarang - sekarang

Penggunaan Berbeza
Terdapat juga perkataan Melayu yang jarang digunakan dalam Bahasa Melayu Piawai. Penggunaan perkataan-perkataan ini telah diganti dengan perkataan-perkataan lain.
Contohnya:

• aku/sia - saya
• kau/ko - awak, anda
• periuk - kuali
• celana - seluar
• piring - pinggan
• tia payah/nda payah - tidak/tak payah
• tia tau/nda tau - tidak/tak tahu
• nda pa-pa - tidak apa-apa/tak apa
• munyit (monyet) - kera
• minta puji/tambirang - berlagak (sombong)
• jendela - tingkap
• entah/ntah/nda tauk - "tidak tahu"

Terdapat juga perkataan yang membawa maksud yang berlainan sekali.

• tapuk - sorok/sembunyi
• biasa (maksud yang berlainan) - nakal contoh: Biasa tu ar! - Jangan nakal!
• pantat - punggung, bontot
• taruk - letak, simpan
  
  
  :: nda pndai abis tu kalau aku sak yg mngasi cerita kan.. hahaha.. ok, enjoyy !! ;D

Kesimpulan
Disebabkan oleh penggunaan kata yang tidak jauh berbeza daripada Bahasa Melayu Piawai, agak mudah untuk membiasakan diri dengan penggunaan Bahasa Melayu Sabah, terutamanya bagi mereka yang biasanya bertutur dalam Bahasa Melayu yang baku.

Walaupun Bahasa Melayu Piawai yang baku adalah bahasa rasmi Sabah, namun secara umumnya Bahasa Melayu Sabah merupakan bahasa kebangsaan serta bahasa komunikasi yang paling utama di Sabah.








Updated By,

Aida Tajudin a.k.a bini zizan !

hahahaha.. ;D